Helene Torvund debuterte som forfattar i 2023 med prosaboka Det lille vi vet om Sib. Trass i at boka bar merkelappen prosa og falda ut forteljingstrådar, vart underteikna slått av det sterke lyriske språket i tekstane. Difor var det med forventningar eg opna årets bok, Gust, som er Torvunds første diktbok. Og så blei eg igjen overraska, for ein treffer på eit ganske anna språk enn i debutboka, men likevel er det så biletsterkt, så biletrikt. Dikta i Gust er retteleg drivne fram i og gjennom språket.

Det er ikkje alltid like lett å slå fast kva ei diktbok «handlar» om. Det er heller ikkje påtrengande eller naudsynt å gjere. Poesi handlar om språk. Så kan poesien påkalle, handle om fråvær; kanskje også om overgangen frå det tilsynelatande livlause språkmaterialet på boksida til det pulserande, levande, ja, korleis språket kan opne ein «gust», ein vindstøyt eller pust, frå draumen, frå det underjordiske, frå andre verder, ukjende eller kjende – som tek til å «puste / nye ansikt fram», som det heiter i den siste diktteksten i Gust.

Ei rekkje motiv vevar seg i kvarandre. Liner og bilete kryssar kvarandre. Bilete ein treff i eit dikt, kan verte tekne opp att og utvikla vidare i eit anna dikt. Elegant svingar Helene Torvund mellom det spinkle og det fyldige. Torvund skriv om medvit, om kropp, om bytingar, ugler og hegrar, om levande og død materie, om skogar og vengjer. Og om den utdøydde vandredua, det siste ville individet av arten døydde i 1906. Det merkelege var at bestanden med vandreduer få år tidlegare var veldig talrik, før den raskt blei desimert og forsvann. Torvund studerer det siste eksemplaret, utstoppa og stilt ut på museum: «Det ene øyet er en brønn, dyp og kald. / Det andre er en ny due.»

Gjennom diktboka verkar det som om poeten borar i eit knippe kjernebilete, som om poeten leitar etter ei løysing på noko. Ei rad dikt verkar å tematisere grenselina, ytterkanten og tvidelinga, slik ein finn til dømes i inndelinga mellom medvit og kropp, draum og vaken tilstand. Allereie opningsdiktet peikar på dette: «Å bo i skogbrynet». Eit bryn markerer ein kant. I same dikt høyrer me om attergangarar, spøkelse og skrømt, altså om dei underjordiske, ikkje vanleg interiør i kvardagsverda vår. Dei nemnde inndelingane er ofte motsetnadar, dei kan innebere konflikt og konfrontasjon.

Når eg les linene «at alle artsnavn jeg sier / ligner lyden av en stein / som triller tilbake» tenkjer eg på myta om Sisyfos, han som er dømd til å rulle ein stein opp på ein fjelltopp, men som kvar gong han nærmar seg toppen, glepp taket på steinen slik at den trillar ned att. Arbeidet er forgjeves. Det artige er at linene til Torvund liksom betraktar alt dette frå steinens perspektiv. Steinen «triller tilbake», kanskje inn i fortida, eller til ein trygg plass – heim? Ingen veit, for ingen spør jo steinen.

Eg tenkjer er at Torvunds dikt freistar å etablere eit dobbeltsyn, å sjå samstundes frå to ulike kantar, få fleire perspektiv til å verke i eitt og same bilete: